آشنایی با چراغ سیالتیک اتاق عمل

از آنجایی که یکی از ابزاری که در همه اتاق عمل ها در انواع مختلف یافت می‌شود چراغ سیالتیک است و به جرات می‌توان گفت یکی از مهمترین ابزارها در اتاق عمل چراغ سیالتیک است.در ادامه ما شما را با چراغ سیالتیک در اتاق عمل آشنا می‌کنیم.

آشنایی با چراغ سیالتیک در اتاق عمل برای تمام کسانی که با این وسیله سروکار دارند ضروری است.

چراغ سیالتیک نور و روشنایی لازم را برای جراح فراهم می‌آورد تا بتواند به سادگی بافت ها و قسمت هایی که در طی عمل جراحی در گیر است را به راحتی ببیند. از نظر خیلی از افراد چراغ سیالتیک همانند چراغ های معمولی است اما این طرز تفکر اشتباه است و تفاوت های بسیار زیادی در چراغ سیالتیک وجود دارد.

چراغ سیالتیک باید بتواند نوری مشابه نور روز تولید کند تا از خطای رنگ ها جلوگیری به عمل آید. از طرفی نباید دمای محیط اتاق عمل را افزایش دهد یا به عبارتی باید نور سرد تولید کند (۳۰۰۰k-5000k).

همچنین نباید سایه ایجاد کند و سایه پزشک بر روی بافت های بدن بیافتد. ویژگی مهم دیگر چراغ اتاق عمل این است که باید عمق نفوذ نور در بافت ها مناسب و استاندارد باشد.

لامپ های جراحی یکی از ابتدایی ترین و مهم ترین وسایلی است که دراتاق های عمل جهت روشن کردن موضع جراحی و مشاهده بهتر اندام کوچک و بدون کنتراست در مناطق عمیق موضع یا حفره های بدن به کار می‌رود.

از آنجایی که در حین عمل جراحی، سر و دست های جراح و تیم جراحی و نیز ابزار مورد استفاده باعث تاریک شدن ناحیه مورد نظر می‌شود، روشنایی اتاق عمل باید به گونه ای طراحی و پیاده سازی شود که سایه ها را کاهش داده و انحراف طول موج رنگ های مختلف را به حداقل برساند ؛ چرا که تغییر طول موج نور بازگشتی به چشم جراح باعث می‌شود رنگ اندام مورد نظر به شکلی دیگر دیده شود.

همچنین لازم است که به دلیل کاربرد طولانی مدت این لامپ ها، تشعشع و تابش گرمایی این ابزار به حداقل برسد تا از خشکاندن بافت های جراحی و نیز ایجاد ناراحتی در تیم جراحی اجتناب کند.

اگر بخواهیم سیستم روشنایی اتاق های عمل را به بیان ساده ای توضیح دهیم، باید آن را شامل یک یا چند حباب لامپ دانست که به بازو و متحرک وصل شده تا امکان حرکت عمودی و چرخشی به طرفین وجود داشته باشد.

این بازو معمولا به یک آداپتور ثابت وصل می‌شود. ترکیب ساختاری این سیستم باید به نحوی طراحی شود که امکان حرکت های مختلفی را داشته باشد، در عین حال که دسته های بازوی سیستم روشنایی قابل استریل باشد و پس از تنظیم موقعیت مناسب آن، بتوان سیستم را در آن وضعیت قفل کرد تا شفافیت و روشنی کافی در ناحیه مورد نظر برای جراحی در طول مدت انجام عمل تأمین شود.

چراغ سیالتیک (Cialitic Light)

به طور کلی می‌توان سیستم روشنایی را در یک نقطه از سقف یا دیوار ثابت کرد یا با ایجاد ریل در سقف، امکان تغییر موضع آن را فراهم نمود. در سیستم های روشنایی سقفی یک یا چند مبدل در یک جعبه کنترل زیموت نصب شده بر روی دیوار به کار می‌رود تا ولتاژ ورودی را به ولتاژ مورد نیاز بیشتر حباب ها تبدیل کند.

اکثر روشنایی های جراحی دارای سیستم کنترل دائمی هستند. همچنین برخی از آنها میدان دید قابل تنظیم دارند که با استفاده از آن می‌توان روشنایی و درخشان بودن محیط جراحی را کاهش داد ؛ چرا که گاهی اوقات بازتابش های نور از لباس یا ابزار جراحی می‌تواند باعث آزار چشم و خستگی آن شود.

روشنایی نور بر حسب لوکس یا فوت کندل (۱ فوت کندل = ۱۰/۷۶ لوکس) اندازه گیری می‌شود. یک محیط در شدت روشنایی ۱۰ تا ۲۰ لوکس، بسیار تیره و تاریک به نظر می‌رسد اما اشیاء بزرگ قابل مشاهده است.

برای مطالعه یا مشاهده معمولی اشیاء به شدتی در حدود ۲۰۰ تا ۲۰۰۰ لوکس روشنایی نیاز است اما استانداردهای جهانی برای حداقل شدت روشنایی در اتاق های عمل در حدود ۲۵۰۰۰ لوکس است.

در عین حالی که منبع روشنایی باید در یک متری بالای موضع جراحی قرار داشته باشد، البته برخی از پزشکان ترجیح می‌دهند یا گاهی نیاز دارند که در روشنای ۳۵۰۰۰ لوکس به بالا به کار خود ادامه دهند.

موضوع قابل توجه دیگر در سیستم های روشنایی اتاق های عمل کیفیت رنگ است که به صورت محتوای طیفی نور داخل محیط مطرح شده و بر حسب دمای رنگ در واحد کلوین یا ضریب تغییر رنگ سنجش می‌شود.

به عنوان مثال، آفتاب ظهر در حدود ۵۰۰۰ تا ۶۰۰۰ کلوین دمای رنگ ایجاد می‌کند. دمای رنگ پایین باعث می‌شود که رنگ اشیاء متمایل به قرمز و دمای رنگ بالا منجر به مشاهده رنگ اشیاء به حالت آبی می‌شود. در بیشتر شدت های روشنایی محیط اطراف انسان، کنترل دقیق دمای رنگ لازم نیست ؛ چرا که قابلیت بصری انسان انعطاف پذیر است.

در عین حال استانداردهای جهانی ۳۵۰ تا ۷۰۰۰ کلوین را به عنوان بازه قبول دمای رنگ مطرح می‌نمایند. ضریب تغییر رنگ یا CRI در محیط های جراحی برای بیان اثراتی از منبع نور که منجر به عدم شفافیت رنگی بافت های موردنظر می‌گردد، به کار می‌رود.

روشنایی هایی که درخشش کمی دارند نیازمند لامپ هایی با ضریب تغییر رنگ مناسب هستند تا شفافیت بصری و روشنایی مورد نیاز را تأمین کند و یک تصویر بصری مناسب را برای چشم انسان فراهم آورد. بنابراین CRI برای مقایسه روشنایی های مختلفی که دمای رنگ یکسانی دارند، مناسب است.

تشخیص رنگ ها به دلیل وجود سایه ها هم تأثیر می‌پذیرد. روشنایی های متداول اتاق عمل، سایه های حاصل از روشنایی جراحی را روشن تر می‌کنند. وقتی محتوای طیفی روشنایی متداول اتاق و روشنایی جراحی یکسان شد، سایه ها به صورت یک رنگ طبیعی (خاکستری طبیعی) که جزئی از خود جسم یا شیء است مشاهده می‌شود اما اگر طیف ها متفاوت باشد، سایه ها باعث تغییر رنگ می‌شوند.

روشنایی های جراحی با قرارگیری در موقعیت های مختلف، سایه ها را از بین می‌برد ؛ به این صورت که از یک حباب بزرگ شامل چند لامپ مختلف، یک حباب با یک لامپ و رفلکتورهای محیطی، حباب های کوچک چندگانه که موجب تابش نور از نقاط همگرای مختلف شود و یک حباب با منشور نور استفاده می‌شود.

همه این روشنایی ها باید کانونی شوند تا روشنایی و درخشش ناحیه مطلوب به حداکثر برسد، به بیان دیگر شدت روشنایی در عمق میدان عملیاتی مطلوب از ۲۵ تا ۳۰ سانتی متر ثابت باقی بماند و روشنایی سطح بافت تا انتهای عمق آن یکسان باشد، بدون اینکه نیازی به تغییر موقعیت روشنایی ها باشد.

البته شدت روشنایی با افزایش فاصله کانونی یا کار در فواصلی بیشتر یا کمتر از عمق میدان عملیاتی کاهش می‌یابد (از لحاظ تیزی) و الگوی روشنایی غیر ثابت شده و در مرکز میدان تیره می‌شود.

برای کاهش آثار زیان بار گرما و حرارت لامپ باید از فیلترها یا لنزهایی که نور مرئی را عبور داده ولی مانع عبور حرارت می‌شوند یا آینه های سرد (Cold Mirrors) که طول موج های نور مرئی را به سمت ناحیه جراحی بازتاب داده و حرارت را از خود عبور می‌دهند استفاده کرد.

البته شایان ذکر است که ترکیب این دو روش را هم می‌توان به کار برد. روشنایی های جراحی معمولا از لامپ های هالوژن – تنگستن، هالوژن، زنون یا هالوژن – کوارتز که به عنوان لامپ های نور سفید مطرح هستند استفاده می‌کنند.

این لامپ ها را می‌توان به عنوان نور سفید استاندارد حاصل از هالوژن – تنگستن (شیشه یا کوارتز) مادون قرمز حاصل از تنگستن – هالوژن طبقه بندی کرد.

در این لامپ ها از حباب های گازی حاوی درصد مشخصی از هالوژن با فشار متجاوز از ۱۳ اتمسفر برای تولید نور سفید استفاده می‌شود.

لامپ های نور سفید همچنین از فیلمان های تنگستن واقع در حباب های پر شده از گاز هالوژن بهره می‌گیرند. لازم است که این لامپ ها درخشش بیشتری داشته باشند و دمای رنگ آنها اندکی بالاتر شد، از آنجا که انتقال حرارت به هنگام تابش انرژی امواج به یک جسم دیگر و جذب آن رخ می‌دهد، لامپ های مادون قرمز با فیلمان تنگستن با درنظر گرفتن این قاعده، روشنایی مطلوب را به کمک یک فیلم بازتابنده مادون قرمز بر روی کپسول لامپ ایجاد می‌کنند.